Neustrašiv borac i rekorder
Jovan Mikić-Spartak
Retki su sportisti i ljudi kao što je bio Jovan MikićSpartak (19141944): ušao je u istoriju i kao sportista i kao neustrašivi borac za slobodu svog naroda. Bio je jedan od najboljih jugoslovenskih atletskih rekordera, dvostruki je prvak Balkana, a poginuo je hrabro, kao komandant Subotičkog partizanskog odreda, oslobađajući svoj rodni grad.
Slučaj je hteo da se rodi na početku prvog, a da pogine pri kraju drugog svetskog rata. A, sve što je u međuvremenu ostvario, govori da se radilo o jednom izuzetnom sportisti i jednom izuzetnom čoveku.
Podaci, tako, pokazuju da je Spartak u periodu od 1932. do 1939. godine bio jedan od najboljih jugoslovenskih atletičara. Karijeru atletskog asa počeo je u subotičkoj Bačkoj, a nastavio je u beogradskoj Jugoslaviji. Takmičio se sa uspehom u više atletskih disciplina troskoku, skoku udalj, skoku uvis, petoboju i desetoboju.
Prvi put nastupio je na prvenstvu Jugoslavije 1932. godine u Zagrebu, kada je sa 18 godina skako uvis: nije postigao značajniji rezultat, ali je već tada skrenuo na sebe pažnju svojim talentom. Bilo je to, ujedno, i njegovo prvo značajnije takmičenje van Subotice.
A, samo dve godine kasnije, 1934. godine, opet u Ziigrebu, postaje prvak Jugoslavije: osvaja prvo mesto u troskoku sa rezultatom 13,15 metara. Već 29. jula iste godine u Beogradu postiže dotad najbolji rezultat u zemlji u troskoku: skače 13,86 metara. Neopravdano, samo iz nekakvih formalnih razloga, taj rezultat mu nije bio priznat u jugoslovenski rekord, iako je bio za 6 santimetara bolji od dotad najboljeg rezultata u zemlji.
Ali, ta nepravda nije demoralisala Spartaka, tog velikog zaljubljenika atletike: na sledećem prvenstvu Jugoslavije u Ljubljani, on 1935. godine postaje dvostruki šampion: sa 175 santimetara pobednik je u skoku uvis, a sa 14,05 metara šampion je u troskoku. Ujedno, postaje prvi Jugosloven koji je u troskoku preskočio za to vreme izuzetno teških 14 metara. Godinu dana kasnije, postavlja u dvomeču sa atletičarima Grčke novi jugoslovenski rekord u troskoku od 14,20 metara. Taj rekord ostaće neprevaziđen do 1938. godine. Spartak se spremao da ga ponovo preuzme, ali je bio ometen prvo odlaskom u vojsku, a kasnije početkom II svetskog rata.
Zabeleženo je, takođe, da je Jovan Mikić oborio 1937. godine na Svetskom prvenstvu studenata u Parizu i državni rekord u petoboju sa 2.825 bodova (148 bodova više od dotadašnjeg rekorda).
Od 1932. do 1939. godine Spartak je kao jugoslovenski reprezentativac bio stalni učesnik Balkanskih igara. Takmičio se kao svestrani atletičar u više disciplina: skoku uvis, skoku udalj, troskoku i desetoboju. Dva puta je bio i prvak Balkana: 1935. u Istambulu, kada je pobedio u skoku uvis sa 175 santimetara, i 1937. godine u Bukureštu, kada je bio prvi u troskoku sa 14,03 metra. Pored toga, na prvenstvima Balkana osvojio je i još šest drugih mesta: 1932. godine u Atini bio je drugi u troskoku (13,47 m), 1933. godine u Atini takođe drugi u troskoku (13,72 m), 1934. godine u Zagrebu opet drugi u troskoku (13,74 m), 1935. godine u Atini drugi u desetoboju (5.721 bod), 1936. u Atini drugi u troskoku (13,93 m), 1939. godine u Atini drugi u desetoboju (5.537 bodova).
Na VII svetskim studentskim igrama 1937. godine u Parizu, kada je zabeležio jugoslovenski rekord u atletskom petoboju, zauzeo je šesto mesto, takmičeći se sa predstavnicima 18 zemalja.
Veoma je upečatljiva i ona druga strana života Jovana Mikića-Spartaka van sporta. U svakom pogledu bio je uzorna ljčnost. Još kao maturant, bio je predsednik đačke literarne družine „Bratstvo" u Muškoj realnoj gimnaziji u Subotici. Poeziju je nastavio da piše i kao student, objavljujući svoje pesme najčešće u subotičkim listovima „Književni sever", „Neven" i „Bunjevačko kolo".
Kao takmičar na Svetskom studentskom prvenstvu u Parizu 1937. godine pokušao je da pređe u Španiju i uključi se u španski građanski rat, ali ga regrutna komisija nije primila, pošto je iskreno priznao da dotle nije služio vojsku.
U studentskim danima bavio se sportskim novinarstvom, sarađujući u listovima „Politika" i „Vreme", da bi kasnije postao i stalni član redakcije „Sportski svet" u Beogradu. Pred II svetski rat objavio je i dva stručna rada, radeći kao asistent Ekonomsko-komercijalne visoke škole u Beogradu.
Za vreme II svetskog rata, pošto je bio mobilisan kao rezervni oficir, bio je zarobljen i u proleće 1941. godine prebačen u nemački logor u Nirnbergu Ipak, ujesen 1941. godine izašao je iz logora i nastanio se u Novom Sadu, gde su mu živeli supruga Ksenija i dete. Odmah se povezao sa naprednim pokretom, pomažući na sve načine u borbi protiv fašista. Zbog takvog delovanja, početkom 1944. godine morao je da pređe u ilegalnost, a marta 1944. godine stigao je i u partizane: s manjom grupom aktivista prešao je u Srem i Frušku Goru.
Kao istaknuti borac, u leto 1944. godine postao je član Komunističke partije Jugoslavije, a 23. avgusta 1944. godine imenovan je za komandanta Subotičkog partizanskog odreda bačkobaranjske zone, zaduženog da organizuje borbu protiv okupatora na području tri sreza.
Izgubio je život, kao hrabri oslobodilac Subotice, u noći između 10. i 11. oktobra 1944. godine. Naime, prilikom obračuna sa poslednjim fašističkim vojnicima teško je ranjen i ubrzo je podlegao ranama.
U arhivskim dokumentima ostalo je zabeleženo sledeće svedočenje jednog od Spartakovih saboraca o poslednjim trenucima njegovog života:
Ja sam prišao Spartaku. On je ležao pod stolom ranjen. Zapitao sam ga: gde je ranjen? On mi je rekao da je ranjen u ruku, mišicu i ispod pluća. Ja sam mu odmah raspasao opasač, bluzu, no njegova rana nije krvarila. Imao je unutrašnje krvarenje. Sa uzdahom mi je rekao: ,,Ja sam svoju dužnost izvršio, moja misija je završena Subotica je slobodna ..."
Tako mogu da žive, bore se i umiru samo izuzetni ljudi.
